มะกรูด มีกลิ่นหอม ช่วยขจัดรังแค ไม่คันศีรษะ ผมลื่นเป็นมัน
ส้มป่อย มีกลิ่นหอมเย็น
มะขาม ชำระล้างเหงื่อไคลให้สะอาดหมดจด
มะเฟือง ผมลื่นดำเป็นมัน เส้นผมไม่กรอบแดง
รางจืด ผมลื่นเป็นมัน ไม่ร่วง
ใบหมี่ ทำให้เกิดฟอง เมือก ลื่น มีกลิ่นหอม

กล่าวกันว่า การสระผม และบำรุงเส้นผมแบบพื้นบ้านเช่นนี้ ในหลายหมู่บ้านตามชนบท ยังมีคนเฒ่าคนแก่ทำใช้เอง จนปัจจุบัน องค์กรภาครัฐ และภาคเอกชนบางแห่ง ได้มีการสนับสนุนให้นำมาประยุกต์ เอาความรู้ตรงนี้มาใช้ โดยได้เลือดพืชบางตัว เช่น มะกรูด ใบหมี่ โดยผสมกับว่านหางจระเข้ เป็นต้น

ความสำคัญของผัก ที่เกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของคนไทย มิใช่แค่มีสารอาหาร หรือนำไปทำเป็นยาสระผม บำรุงเส้นผมเท่านั้น ยังมีสรรพคุณเป็นยารักษาโรคได้อีกด้วย พืชผักเหล่านี้ นำมาใช้บรรเทาอาการไข้ ไข้หวัด ปวดท้อง ปวดกระดูก ปวดกล้ามเนื้อ ฯลฯ และนำมาบริโภค เพื่อส่งเสริมฟื้นฟูสภาพร่างกาย อีกทั้งนำมาชำระล้างคราบเหงื่อไคล ความปวดเมื่อย ให้เหือดหาย ในรูปของยาอบ ยาประคบ ยานวด พืชผักบางชนิดใช้กินเป็นอาหารก็ได้ เป็นยาก็ได้ เช่น สะระแหน่ ไพล ขมิ้น พริกไทย ดีปลี ตำลึง ผักบุ้ง เล็บครุฑ

จะว่าไปแล้ว ระบบการแพทย์พื้นบ้านชนบท ในขณะนี้เริ่มถูกลืมเลือนไป จากความทรงจำเสียแล้ว โดยมีการแพทย์แผนปัจจุบันเข้ามาแทนที่ ประชากรก็เลยหันไปรับบริการทางการแพทย์สมัยใหม่ ซึ่งอยู่บนความคิดที่ว่า ถูกต้อง ตามหลักวิทยาศาสตร์ ทั้งตัวยา และบุคลากรที่ให้บริการ อีกทั้งการรักษา ก็สามารถทำได้อย่างรวดเร็ว เห็นผลทันใจ ในขณะที่การรักษาแบบพื้นบ้าน เป็นไปอย่างช้าๆ และยุ่งยากพอสมควร หากจะว่ากันตามจริงแล้ว บางครั้ง เราก็จำเป็นจะต้อง พึ่งระบบการแพทย์แผนใหม่ เพื่อการรักษา ในขณะเดียวกัน ทางเลือกอีกทางหนึ่ง แม้มิใช่จะเป็นสิ่งที่ไม่ถูกต้อง เพราะหลายๆ โรค การรักษาแผนใหม่ ก็ให้คำตอบไม่ได้ เพราะวิธีการรักษา ครอบคลุมทั้งทางด้านร่างกาย จิตวิญญาณ และความสัมพันธ์ทางสังคม ตามความเชื่อของมนุษย์นั่นแหล่ะ

ผู้เฒ่าผู้แก่ ที่เชื่อถือสรรพคุณของยา ที่ได้จากพืชผักพื้นบ้านเหล่านี้ มักจะบอกว่า ยาผีบอก ได้ผลชะงัดจริงๆ นะ เพราะลูกๆ ที่เติบโตเป็นผู้ใหญ่ขึ้นมาได้ ทุกวันนี้ ก็ด้วยวิธีรักษาจากพืชเหล่านี้แหละ

ที่มา  สยามดารา