ดูแลเท้าดีดี...ไม่มีโรค (Be Well)
ข้อมูลโดย อ.ไกรสิงห์ รุ่งโรจน์สกุลพร สัมภาษณ์และเรียบเรียงโดยกองบรรณาธิการ Be Well

เท้ามีความสำคัญ และมีความหมายมากมายเกินกว่าที่คนส่วนใหญ่จะรู้และเข้าใจได้ โดยเฉพาะคนไทยเรานั้นมองว่าเท้าเป็นของต่ำ จึงรังเกียจและละเลยไม่ค่อยให้ความใส่ใจ คนไทยเราจึงรู้จักความรู้เรื่องเท้าช้ากว่าคนมาเลเซียถึง 12 ปี ในบ้านเราเริ่มมีการศึกษาเรื่องเท้าเมื่อประมาณ 20 ปีที่ผ่านมานี้เอง จึงทำให้ทราบว่าเท้านั้นเป็นปลายประสาทอีกแห่งหนึ่ง นอกเหนือจากฝ่ามือ ใบหู และกระดกสันหลัง ที่สามารถบ่งบอกถึงระบบต่าง ๆ ในร่างกายได้

โดยฝ่าเท้าซ้ายของคนเรานั้น เป็นปลายประสาทซีกซ้ายของร่างกาย อันประกอบด้วยหัวใจ ม้าม หลังเท้าด้านในและด้านนอก ส่วนฝ่าเท้าขวาก็เป็นปลายประสาทของอวัยวะซีกขวา ซึ่งประกบด้วยตับและถุงน้ำดี ส่วนต่าง ๆ ที่กล่าวมานี้ มีจุดอันเป็นปลายประสาทรวมทั้งสิ้น 62 จุด แต่ละจุดเป็นปลายประสาทของอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย 62 อย่าง และแต่ละจุดจะเป็นจุดรับรู้ความรู้สึกได้ 62 แบบด้วยกัน จุดต่าง ๆ นี้เรียกว่า "จุดสะท้อน"

โดยปกติการดำเนินชีวิตในแต่ละวันของเรา มักโดนสะท้อนโดยไม่รู้ตัว ยกตัวอย่างเช่น หากมีการใส่รองเท้าหนัง หรือผ้าใบทังวัน เมื่อกลับไปถึงบ้าน แล้วถอดรองเท้าออก จะรู้สึกได้ว่าหายใจโล่ง ไม่อึดอัด ที่เป็นเช่นนี้ เพราะในช่วงที่ใส่รองเท้านั้น รองเท้าไปบีบรัดตำแหน่งของระบบหายใจและกระบังลม จึงเกิดการสะท้อนโดยไม่รู้ตัว อีกกรณีหนึ่งคือ เดินไม่ระวัง ปลายนิ้วโป้งหรือปลายนิ้วชี้เตะถูกของแข็ง ก็จะรู้สึกปวดหน้าผากทันที เพราะปลายนิ้วนั้นคือระบบประสาทของหน้าผาก แสดงว่าประสาทเท้าสะท้อนมายังหน้าผาก

การดูแลเท้าอย่างเหมาะสม

เท้าที่มีลักษณะดี หรือมีการดูแลที่ดีต้องไม่เย็น ไม่มีรอยด้าน รอยแตก และไม่มีตาปลา การเลือกรองเท้าจึงไม่ควรเลือกรองเท้าคับ หรือรองเท้ารัดปลายเท้าแหลม ๆ นอกจากนี้ก็ไม่ควรใส่รองเท้าที่มีที่หนีบนิ้วโป้งและนิ้วชี้ เพราะการใช้รองเท้าหนีบบ่อย ๆ จนมีร่องรูหลวมระหว่างนิ้วโป้งและนิ้วชี้ จะส่งผลให้ปากกว้างตามไปด้วย

เท้าบ่งบอกตัวตน

ลักษณะของเท้าไม่เพียงบ่งบอกถึงโรคภัยเท่านั้น หากแต่ยังบอกได้ถึงโครงสร้างของร่างกาย ลักษณะนิสัยและวาสนาอีกด้วย ยกตัวอย่าง เท้าของพนักงานธนาคารที่ทำงานในกรุงเทพฯ กับต่างจังหวัด หรือตามหมู่บ้าน ก็จะมีลักษณะไม่เหมือนกัน นอกจากนี้จะสังเกตได้ว่า เท้าของลูกคนรวยจะสวยมาก บ่งบอกได้ว่า มีวาสนาดี ลักษณะของเท้ายังบอกได้ว่า เป็นเท้าของผู้หญิง หรือเท้าของผู้ชาย เจ้าของเท้าสูงแค่ไหน หน้าผากโหนกไหม ปากเบี้ยวหรือไม่ จมูกโด่งหรือเปล่า รูปร่างหน้าอกเป็นอย่างไร สะโพก แขนใหญ่ไหม หรือไหล่ผาย หรือไม่ เป็นต้น

รู้จักจุดปลายประสาทเท้า

ในเบื้องต้นนี้ต้องการให้ทราบว่า เท้ามีปลายประสาทสำคัญอยู่มากมาย จุดเริ่มต้นตั้งแต่หมายเลขหนึ่ง ถึงหกสิบสองนั้นมีความหมายตามหลักสากล เช่น จุดที่หนึ่ง ศีรษะสมองใหญ่ จุดที่สองหน้าผาก จุดที่สามสมองเล็ก จุดที่สี่ต่อมน้ำเหลือง เป็นต้น โดยในหกสิบสองจุดนี้เกี่ยวข้องกับระบบการทำงานของร่างกาย 7 ระบบได้แก่

1.ระบบขับถ่ายอุจจาระ ขับถ่ายปัสสาวะ
2.ระบบสมอง
3.ระบบฮอร์โมน
4.ระบบประสาทไขสันหลัง
5.ระบบการสัมผัส
6.ระบบการเคลื่อนไหว
7.ระบบต่อมน้ำเหลือง

การนวดสะท้อนเท้า คือการกดระบบปลายประสาทให้สะท้อนมายังระบบต่าง ๆ ซึ่งไม่ใช่การรักษาโรค แต่เป็นการรักษาคน แล้วทำให้ระบบภายในร่างกายทำงานดี จึงสามารถทำลายโรคได้ เช่นเดียวกับการกินยาแก้ปวดหัว เมื่อยาออกฤทธิ์บังคับระบบเส้นประสาทไม่ให้ปวด

การนวดเท้าก็เช่นเดียวกัน นวดแล้วหายปวดหัวได้โดยไม่ต้องกินยา แต่หากถามว่าจะหายขาดหรือไม่ คำตอบคือ ไม่หายขาด ขึ้นอยู่กับพฤติกรรมที่เป็นอยู่ แต่เมื่อทำการนวดแล้ว ก็จะมีคำแนะนำในการปฏิบัติตัวด้วย หากผู้ป่วยปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด จึงจะทำให้โรคหายขาดไปได้ หรืออาจกล่าวได้ว่า การรักษานั้นเป็นแบบองค์รวม ไม่ใช่การรักษาจุดใดจุดหนึ่งเพียงอย่างเดียว

นอกจากนี้ยังต้องมีการวิเคราะห์ด้วยว่า อาการที่เป็นนั้นเกิดจากกลุ่มอาการใด เพราะโรคที่มีอยู่ในโลกนี้ มีอยู่สองโรคเท่านั้น คือโรคที่เกิดจากเชื้อโรค กับโรคที่ไม่ใช่โรค อย่างหลัง คือโรคที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ แต่เกิดจากพฤติกรรม อุบัติเหตุหรือความประมาท ซึ่งมีอยู่มากมาย ในปัจจุบัน อย่างเช่น มะเร็งและเบาหวานนั้นก็ไม่จัดว่าเป็นโรค เพราะไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ หากแต่เกิดจากพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน ซึ่งสามารถแบ่งได้เป็นสามกลุ่มด้วยกัน ได้แก่

กลุ่มที่หนึ่งเกิดจากอาหาร น้ำ และอากาศ
กลุ่มที่สองเกิดจากโครงสร้างพลังไหลเวียนเส้นประสาท
กลุ่มที่สามเกิดจากสภาวะจิต

ยกตัวอย่างเช่น คนที่มีอาการปวดหัว มึนหัวนั้น ส่วนใหญ่จะอยู่กลุ่มสาม คือเกิดจากจิตที่ไม่ปกติ มีความเครียด การดูแลจึงต้องไปแก้ที่ตรงนั้น ไม่สามารถรักษาได้ด้วยการกินยา หรือคนที่ปวดหลังจะจัดอยู่กลุ่มที่สอง คนเป็นโรคอ้วน หน้าแห้ง จัดอยู่ในกลุ่มที่หนึ่ง ซึ่งในการวินิจฉัยก็จะดูที่เท้าและใบหน้าประกอบกันไป

ข้อมูลจากกระปุกดอดคอม